در سال‌های اخیر اسکنرها به یکی از مهم‌ترین ابزارهای یک دفتر کار اداری و حتی خانگی تبدیل‌شده‌اند. اسکنر یا پویشگر ابزاری برای تبدیل یک نسخه‌ی کاغذی از سند،عکس و ... به نسخه‌ی دیجیتال و قابل‌نمایش و ویرایش در کامپیوتر است. اساس کار یک اسکنر، تجزیه‌وتحلیل یک تصویر و پردازش آن طبق درخواست کاربر است. ضبط تصاویر یا متون کاغذی توسط اسکنرها به شما اجازه می‌دهد اسناد و اطلاعات فیزیکی را به‌صورت فایل در رایانه نگهداری کنید.
اسکنر یکی از تجهیزات جانبی مهم در کامپیوتر محسوب می‌گردد . کاربرانی که با تصاویر سروکار داشته و تمایل به نشر حرفه‌ای آنان رادارند، می‌توانند با استفاده از اسکنر تصاویر یا متون موردنظر خود را اسکن و در ادامه پس از ایجاد محتوای دیجیتال ، با به‌کارگیری نرم‌افزارهای ویرایش تصاویر،عملیات دلخواه خود را بر روی آن‌ها انجام دهند .
در این مقاله سعی شده به کارکرد و تکنولوژی کلی استفاده‌شده در اسکنرهای رایج در بازار اشاره شود، پس با ما همراه باشید:
قابلیت‌های کلیدی
پیش از خرید اسکنر بهتر است تمامی قابلیت‌های آن را بررسی کرده و با گزینه‌های موردنیاز خود مقایسه کنید. شما باید اطمینان یابید که دستگاه موردنظر تمامی قابلیت‌های موردنظر شمارا دارد.
حس‌گرهای اسکنر
حس‌گرهای اسکنر برای تعیین کیفیت اسکن‌ها به شما کمک می‌کنند. حس‌گرها نور بازتاب شده از سند مربوطه را به سه پرتو جداگانه تقسیم می‌کند. سپس هر پرتو توسط یک فیلتر مخصوص دریافت و به یک سیگنال الکتریکی تبدیل می‌شود. اسکنرهای به‌طورمعمول از سه نوع حس‌گر تصویری استفاده می‌کنند:
Charge-coupled Device (CCD) •
اسکنرهای CCD با نور منعکس‌شده از تصاویر کارکرده و با دریافت ردیف پیکسل‌های تصویر کیفیت تصویر مناسبی را نسبت به انواع دیگر حس‌گرها فراهم می‌آورند.
Contact Image Sensor (CIS) •
اسکنرهای CIS، حس‌گرهای تصویر این نوع اسکنر در زیر سند مربوطه قرار داشته و نور منعکس‌شده از آن را دریافت کرده و اگرچه از اسکنرهای CCD کوچک‌تر و ماندگارتر هستند اما کیفیت پایین‌تری دارند.
• Photomultiplier Tubes (PMT)
در اسکنرهای drum، سه Photomultiplier یا PMT برای دریافت طیف‌های نور قرمز، سبز و آبی مورداستفاده قرار می‌گیرد. PMT ها از PMT یا CIS حساس‌تر بوده بنابراین جزئیات بیشتری را ثبت می‌کنند.
عمق بیت اسکنر
خصوصیت دیگری که بر کیفیت اسکنرها مؤثر است عمق بیت یا Bit depth است که با Color depth یا عمق رنگ نیز شناخته می‌شود. این مقدار، نمایانگر عددی است که تعداد رنگ‌های قابل‌درک توسط اسکنر مربوطه را مشخص می‌کند. حداقل عدد لازم برای ایجاد تمام‌رنگ‌ها در یک اسکنر 24 بیت است.
تمامی اسکنرهای رنگی بازار حداقل از این عدد جهت دریافت و ذخیره تصاویر بارنگ واقعی برخوردار هستند. در برخی مدل‌ها نیز عمق رنگ‌های 30 و 48 مشاهده می‌شود. بااینکه یک اسکنر با عمق رنگ 24 برای پردازش تصاویر رنگی کافی است اما چنانچه می‌خواهید طیف‌های رنگی بیشتری توسط دستگاهتان اسکن کنید، بد نیست مدل‌های بالاتر را هم موردبررسی قرار دهید چراکه نظرات بسیاری در خصوص تفاوت قابل‌توجه در کیفیت اسکن دستگاه‌ها با عمق رنگ‌های مختلف وجود دارد.
رزولوشن اسکنر
رزولوشن یکی دیگر از خصوصیات مهم اسکنرهاست. هر چه رزولوشن تصاویر بالاتر باشد، کیفیت تصویر بیشتر بوده و به طبع آن جزئیات بیشتر از تصویر قابل‌مشاهده خواهد بود.
تفکیک تصویری تا 200 نقطه در اینچ نیز می‌تواند برای اسکن یک سند متنی کیفیتی کافی و مناسب ارائه دهد، حال‌آنکه همه اسکنرها حداقل با رزولوشن 300 نقطه بر اینچ عرضه می‌شوند اما برای تصاویر، بهتر است با رزولوشن 600 نقطه بر اینچ عملیات اسکن را انجام داد تا هنگام پرینت عکس، کیفیتی معقول به دست آید.
برای اسکن نمونه‌های مختلف، باید رزولوشن‌های متفاوتی را به‌صورت پیش‌فرض رعایت کرد. برای مثال برای اسکن یک نگاتیو یا تمبر بهتر است رزولوشن بالا را مورداستفاده قرارداد تا بتوان فایل اسکن‌شده را به‌اندازه کافی و بدون کاهش کیفیت بزرگ کرد.
انواع اسکنرها
•اسکنرهای Flatbed یا رومیزی: این نوع از اسکنرها از معمول‌ترین نوع مورداستفاده‌ی کاربران هستند. به خاطر نحوه‌ی قرارگیری و استفاده از این نوع اسکنر، آن‌ها به اسکنر رومیزی مشهور شده‌اند.
•اسکنرهای Sheet-fed : در این مدل، لنز اسکنر ثابت است و کاغذ یا سرعت استاندارد از جلوی لنز عبور کرده و اسکن می‌شود. این اسکنرها به پرینترهای کوچک رومیزی بسیار شبیه هستند.
•اسکنرهای Handheld: تکنولوژی استفاده‌شده در این اسکنرها همانند اسکنرهای Flatbed است با این تفاوت که به‌جای حرکت لنز اصلی توسط موتور، کاربر باید با دست عملیات اسکن را انجام دهد. این نوع از اسکنرها به علت دخیل بودن خطاهای انسانی بسیار، در اسکن تصاویر کیفیت مطلوبی ارائه نمی‌دهند اما با توجه به حجم کم و قابلیت اسکن اسناد متنی باکیفیت مطلوب، ابزارهای کاربردی محسوب می‌شوند.
•اسکنرهای Drum: این اسکنرها معمولاً توسط شرکت‌های چاپ و نشر مورداستفاده قرار می‌گیرند. Drum Scannerها تصاویر فوق‌العاده دقیقی بازسازی می‌کنند. در این اسکنرها از تکنولوژی Photomultiplier Tube یا PMT استفاده می‌شود. در این روش، اسناد بر استوانه‌هایی شفاف سوار می‌شوند. در مرکز هر استوانه، سنسوری قرارگرفته که نور بازتاب شده از سند مربوطه را به سه پرتو جداگانه تقسیم می‌کند. سپس هر پرتو توسط یک فیلتر مخصوص دریافت و به یک سیگنال الکتریکی تبدیل می‌شود.
•اسکنرهای Photo: دارای رزولوشن بالا بوده و برای اسکن کردن تصاویر باکیفیت فوق‌العاده و قابلیت بزرگنمایی بسیار بالا طراحی‌شده‌اند.
•اسکنرهای Portable یا قابل‌حمل: این نوع اسکنرهای قابل‌حمل بوده می‌تواند در سفرهای کاری مورداستفاده قرار بگیرند. این اسکنرها شامل نرم‌افزارهایی هستند که امکان ذخیره کردن تصاویر در فرمت‌های فایل PDF یا JPG را فراهم می‌آورند. این اسکنرها می‌توانند در هر دقیقه تا 5 صفحه‌ی سیاه‌وسفید را اسکن کنند.
•اسکنرهای Business Card: این اسکنرها می‌توانند برای مصارف عمومی مورداستفاده قرار بگیرند درحالی‌که دارای یک بخش داخلی برای اسکن کردن کارت‌های ویزیت هستند. این اسکنرها عموماً به کاربران اجازه می‌دهند تصاویر و داده‌ها را از کارت‌های ویزیت استخراج کرده و سپس داده‌های آن‌ها را به کمک نرم‌افزارهای مدیریت محتوا نظیر: Microsoft Outlook ذخیره کنند.
اتصالات
انتقال اطلاعات از اسکنر به کامپیوتر و به‌عکس، به‌طورکلی توسط چند پورت خاص صورت می‌پذیرد.
موازی(Parallel): اتصال موازی از کندترین و البته قدیمی‌ترین اتصالات اسکنرها و پرینترهاست.
اسکازی(SCSI): در این نوع اتصال که به یک رابط مخصوص نیازمند است، سرعت بیشتری شاهد هستیم. به همراه اغلب اسکنرهای مجهز به پورت اسکازی، یک کارت اسکازی نیز وجود دارد که در صورت نیاز می‌توانید آن را روی رایانه نصب‌کرده و مورداستفاده قرار دهید.
یو اس بی (USB): اسکنرهای مجهز به پورت یو اس بی از سرعتی خوب و سهولت در استفاده برخوردارند.
فایروایر(Fire Wire) یا IEEE 1394: اسکنرهای پیشرفته که به‌سرعت بیشتری جهت انتقال اطلاعات به کامپیوتر نیازمند هستند، از این پورت استفاده می‌کنند. فایروایر از یو اس بی سریع‌تر است و برای اسکنرها با رزولوشن بالا که تصاویری با حجم زیاد تولید می‌کنند، ایده آل است.
سازگاری با سیستم‌عامل
اسکنرهایی که در بازار هستند، عمدتاً در محیط ویندوز قابل‌استفاده هستند و درایور ویندوز به همراهشان ارائه می‌شود اما اگر از رایانه‌ای که به سیستم‌عاملی غیر از ویندوز مجهز است استفاده می‌کنید، بهتر است قبل از خرید نسبت به وجود درایور مربوط به سیستم‌عامل خود اطمینان حاصل کنید. برای مثال چنانچه کاربر مک هستید و قصد خرید اسکنر دارید، باید از این‌که اسکنر مربوطه درایور مخصوص مکینتاش را نیز به همراه داشته باشد، مطمئن شوید و بعدازآن نسبت به سایر خصوصیات، قابلیت‌ها و خرید اسکنر اقدام کنید.